Ergenlikte kilo almak, çok zayıf olmak, kendini kilolu bulmak, aslında çocukluktan itibaren beslenmede bir takım yanlışların olduğuna işaret eder.
Çocukluktan gelen beslenme travmaları, yetersiz veya sağlıksız beslenme, ergenlik döneminden kilo almaya neden olur ve yetişkinlik dönemi de bu kiloları vermeye çalışmakla geçer. Bu sebeple ergenlik dönemi, varsa beslenmeyle ilgili sorunları çözmek için bir fırsat ve geleceğe yapılmış bir sağlık yatırımı olarak değerlendirilmelidir.
Üstelik ergenlik de tıpkı bebeklik gibi hızlı büyüme dönemidir ve bu dönemde beslenme, yeterli ve dengeli gıda alımı önemlidir.
Beslenme, aslında insan hayatının en önemli konusudur. Bebekler dünyaya geldiklerinde sadece annelerini emer ve uyurlar ki, uykunun da bir tür besin olduğunu söyleyebiliriz. Sonrasında diğer besinlerle tanışırız. Dünya ile olan ilişkimiz, anne sütünün dışında besinler tattığımızda değişmeye başlar.
Ergenlik, insanın hayatında beslenmenin bariz bir şekilde öne çıktığı son dönemidir ve bu süreç maalesef fast food, okul kantinlerindeki sağlıksız yiyecekler, tüm sağlıksız atıştırmalıklar ve AVM yemek kültürünün gölgesinde kalır.
Fast Food Beslenme ve Erken Ergenlik
Hamburger kim sevmez ki! Hele de arkadaşlarla güle oynaya yeniyorsa, dünyada o hamburgerden daha lezzetli daha keyifli ne olabilir!
Hepimiz hamburger yedik, yemeye devam edebiliriz, ara sıra hamburger yemekte hiçbir sakınca yok. Önemli olan bunun temel beslenme modeline dönüşmemesi. Çünkü fast food beslenmenin, erken ergenlik de dahil olmak üzere birçok sağlık sorununa neden olduğunu artık biliyoruz.
Çocukluk döneminde, özellikle ödül niyetine verilen, çocuğu onaylamak ya da oyalamak için yemesine müsaade edilen hamburgerler, ergenlik döneminde kolayca ana beslenme yerine geçebiliyor. Fast food yiyeceklerin bağımlılık yapan maddeler içermesinin yanı sıra çocukluktan kalma “ödül yemeyi” kodlaması, bu beslenme alışkanlığına yol açmaktadır.
Erken Ergenlik ve Kilo İlişkisi
Özellikle kız çocuklarında erken ergenlik, büyümenin olması gerekenden önce tamamlanması nedeniyle gelişim problemlerine sebep olur. Ve ergenliğe girişte biyolojik yaştan ziyade vücut kitle indeksi ve yağ oranı belirleyicidir.
Vücutta yağ oranı arttıkça erken ergenlik riski de artar. Sağlıklı beslenme, fast food gibi kötü yağlar içeren yiyeceklerden uzak durmak ve beslenme konusunda hem gençlerin farkındalığını geliştirmek hem de aileler olarak onlara yardımcı olmak, ergen ergenliği engelleyebilir.
Ergenlikte İdeal Kilo Nasıl Olmalı?
Kemik gelişiminin erken tamamlanmasına ve ergenliğin erken başlamasına neden olacak kadar kilo fazlası genellikle 1. derece obeziteyi işaret eder. Bu durumda vücuttaki yağ oranı erkeklerde yüzde 20’nin kızlarda yüzde 30’un üzerine çıkmış demektir.
Ergenlikte kilolu olmak zannedildiğinin aksine gelişimi destekleyen bir durum değildir. Yağ hücresi sayısı ergenlik boyunca artmaya devam ettiği için bu dönemde vücuttaki yağ oranının fazla olması, ergenlik sonrası doyurmak zorunda olduğumuz yağ hücresi sayısı hayatımızın sonuna kadar artırır.
Ergenlikte ideal kilo, fiziksel görüntüden bağımsız olarak boy kilo oranı hesaplanarak, bel ve kalça çevresi ölçülerek ve cinsiyet hesaba katılarak, kişiye özel olarak hesaplanmalıdır. Önemli olan vücuttaki yağ oranının, belli bir aralığın üzerine çıkmamasıdır.
Ergenlik Döneminde Sağlıklı Beslenme
Beslenmeye dikkat etmek ya da beslenme danışmanlığı almak, genellikle ileri yaşlarda ve kilo kontrol problemleri başa çıkılamaz hale geldiğinde yetişkinlerin gündemine girer. Bu durum, ergenlik dönemindeki gençlere karşı da aynı duyarsızlığa yol açabilir. Ebeveynlerin duyarlı ve sakin olması, ergenlik döneminde sağlıklı beslenme açısından önemlidir. Mümkünse bir beslenme uzmanından yardım almak gerekir.
Özellikle kilo fazlası olan ya da aşırı zayıf gençlerin görünüşüne, yemek yeme alışkanlıklarına olumsuz eleştiri ile yaklaşmak sürece zarar verir. Yemezsen şöyle olur, böyle yemeye devam edersen böyle olur gibi ileriye dönük tehditlerden uzak durmak, ve beslenmeye dair farkındalığını geliştirmesine yardımcı olmak, ihtiyacımız olan en temel şeydir.
Peki ergenlik döneminde kilo problemi olan çocuğa nasıl yardımcı olabiliriz, neler yapabiliriz, sağlıklı beslenmeye nasıl teşvik edebiliriz?
- Sağlıklı beslenmenin gereği, önemi ve sonuçları konusunda konuşmak, farkındalığının gelişmesini tetikler.
- Günlük enerji ihtiyacını hesaplamak ve buna uygun bir beslenme planı yapmak, ekstra bir şeyler yemesini büyük ölçüde engeller yada miktarı azaltır.
- Sevdiği yiyecekleri de içeren sağlıklı bir beslenme modeli oluşturmak son derece önemlidir.
- Diyet değil sağlıklı beslenme tercih edilmeli, gençler diyet yapmaya zorlanmamalıdır.
- Kalori sınırlaması gibi şeylerden uzak durulması gerekir.
- Çikolatayı veya tatlıyı yasaklamak yerine miktarı sınırlamak daha olumlu bir etki yaratacaktır.
Ergenlik Döneminde Cinsiyete Göre Beslenme
Vücut kitle indeksi kadınlarda ve erkeklerde farklı ideal değer aralıklarında ölçülür. Kadın bedeni, doğurganlık nedeniyle genetik olarak daha yağlı bir yapıya sahiptir. İdeal kilo hesaplanırken de sağlıklı beslenme planı oluştururken de cinsiyetten kaynaklanan bu temel farkları hesaba katmak zorundayız.
Ergenlik döneminde kızların ve erkeklerin beslenme ihtiyaçları ve eğilimleri farklı olduğu gibi vücutlarının beslenmeye verdiği reaksiyon da aynı değildir. Kas ağırlıklı olduğu için erkek metabolizması daha hızlı yağ yakarken, kızlarda üreme organlarının gelişimi ve bedenin doğurganlığa hazırlanması daha fazla yağ oranının artmasına neden olur.
Yetişkinliğe adım atılan bu dönemde beslenme planlanırken biyolojik cinsiyet göz önünde bulundurulmalıdır.
Sınav Döneminde Kilo Almak ya da Zayıflamak
Sınav döneminde kilo almak, ergenlikte yaygın bir durumdur. Hem stres hem de stresten kaçmanın bir yolu olarak yemek yemek, yetişkinler gibi ergenlik dönemindeki gençlerin de otomatik refleksidir.
Bazen de aksine, aşırı stres nedeniyle yemek yemeyi unutma, bırakma gibi bir eğilim gelişir ve kilo kaybı yaşanır. Aşırı kaygı yemek yemeyi engeller, yemek yemek için harcanan zaman kayıp olarak görülür ve yeme bozukluğu oluşur.
Her iki durum da beslenmeden kaynaklanan fakat daha büyük çapta etkileri olan hasarlar bırakabilir. Sınava hazırlanan gençlerin beslenmesi konusunda ailelerin bilinçli olması gerekir. Sınav skoruna kilitlenirken, beslenme gibi çok temel bir yerin yaralanmasına izin vermemek, önemlidir.
Ergenlikte Zayıflama
Obezite ya da erken ergenlik gibi bir risk söz konusu değilse ergenlikte zayıflamak değil ideal vücut ağırlığına sahip olacak şekilde sağlıklı beslenme ve egzersiz programı ile metabolizmanın desteklenmesi hedeflenir.
Protein ağırlıklı zayıflatan diyetlerden uzak durulmalı, tüm besin gruplarını dengeli bir şekilde içeren, sağlıklı pişirme yöntemleri ile hazırlanmış, sağlıklı öğünler tüketmeleri sağlanmalıdır.
Böylece fazla kilo doğal olarak bedeni terk eder ve ergenlik döneminde gençlerin kilo sorunları yaşamasının önüne geçebiliriz.
Pınar Demirkaya, deneyimli bir beslenme uzmanı olarak kendi beslenme ve danışmanlık merkezinde, danışanlarının ideal vücut ağırlığına ve sağlıklı beden durumlarına kavuşması için çalışmalarını sürdürmektedir.
- Magnezyumun Farklı Formları ve Faydaları - 19 Kasım 2024
- Diyetin İlk Haftası Neden Kabızlık Yaşanır? - 16 Kasım 2024
- İnatçı Karın Yağları için Ne Yapmalıyım? - 13 Kasım 2024